«Μια πολύτιμη γνωστική και πνευματική εμπειρία: διδακτική επίσκεψη της Β’ Λυκείου του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων στο Πέτρινο Δάσος των Μετεώρων (30-3-2017)»

Γράφει η Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων.

Οι ιστορικές έρευνες, οι αρχαιολογικές ανασκαφές και τα έργα συντήρησης που διενεργήθηκαν τα προηγούμενα έτη, ανέδειξαν στην τοπική, στην ευρύτερη ελληνική κοινωνία και στη διεθνή κοινότητα, το ανυπέρβλητο  βάθος και πλάτος αυτών των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Εξαιρετικά σημαντικά σημάδια του τόπου μας, σημεία αναφοράς ιδιαίτερα της  βυζαντινής, υστεροβυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, αποτελούν παράλληλα αιτίες και αφορμές για να επανεκτιμήσουμε και να αναδείξουμε ως εκπαιδευτικοί, μαθητές/τριες και ως Μουσικό Σχολείο Τρικάλων εν γένει την αυταπόδεικτη αξία του «κοντινού» μας και γι? αυτό υποτιμημένου, πλούσιου ιστορικού, αρχαιολογικού και πνευματικού μας παρελθόντος, αυτού που ζει και αναπνέει ακόμη δίπλα μας?

Στο Πέτρινο Δάσος των Μετεώρων, μεταξύ ουρανού και γης, νιώσαμε την προστατευτική ανάσα του Θεού, αναζωογονηθήκαμε, πνευματικά και ψυχικά, στην αγκαλιά της ανοιξιάτικης φύσης, μαγευτήκαμε από τη βυζαντινή αύρα αυτών των αετοφωλιών της παράδοσης, των μοναδικών Μετεωρίτικων Μοναστηριών…Το Μεγάλο Μετέωρο και η Μονή Ρουσάνου ανέπαυσαν τις ανήσυχες ψυχές μας με λόγια και έργα άξια Ανθρώπων…η τέχνη του Υψηλού, ζωγραφική, μουσική, ποίηση συνεπήραν τις καρδιές και το πνεύμα μας πέρα και πάνω από τις γήινες, βιοτικές μέριμνες του χοϊκού ανθρώπου!

Το άγριο και απροσπέλαστο τοπίο αποτέλεσε πρόσφορο χώρο για τους χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή σε χρονολογία που δεν είναι ακριβώς γνωστή. Σύμφωνα με διάφορες γνώμες βυζαντινολόγων υποστηρίζεται ότι ξεκίνησε πριν από το 11ο αιώνα.

Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά, η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες. Με την πάροδο του χρόνου η μοναστηριακή αυτή πολιτεία άρχισε να ενισχύεται με μοναχούς για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 17ο αιώνα. Όμως, από την εποχή αυτή αρχίζει και η παρακμή με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόνο τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης, του Βαρλαάμ, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, του Ρουσάνου, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου, καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων, ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί.

Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, πρόσφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ιδανικό καταφύγιο για το μοναχισμό και διέσωσαν μνημεία του πολιτισμού και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης. Στις αρχές του 19ου αιώνα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν από το στρατό του Αλή Πασά. Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Σήμερα, τα βράχια, τα μοναστήρια, οι θάμνοι, τα αγριολούλουδα των Μετεώρων αστράφτουν καθαρά στον ήλιο! Φωτίζουν τα μέσα θολά του πεπτωκότος ανθρώπου. Μετέωρα τα μέσα. Έργο χωρίς υπόθεση το μετέωρο της ανθρώπινης ύπαρξης. Λέξη που δεν ξεστομίστηκε ολόκληρη. Χωρίς παραλήπτη, που να παραδοθούμε; Κι όμως,  υπάρχουμε μπροστά στη φύση και στα μνημεία ανθρώπων των Μετεώρων  ίδιοι,  απ? έξω κι από μέσα μας, όμορφα ισορροπημένοι. Ανέγγιχτη η ζωή η γλυκιά κάτω απ? το βλέμμα του Θεού που έχει θέση για όλους. Η Άνοιξη μας περίμενε στη μετεωρίτικη φύση αδελφωμένη με την ομορφιά και μας  θεμελίωσε γερά στην πέτρα. Νοσταλγήσαμε παρελθόν και μέλλον. Υπαγορεύσαμε στο Θεό λέξη-λέξη κάθε υπόθεση προσωπική μας. Προϊδεάσαμε τον εαυτό μας, το διχασμένο ανάμεσα σε γη κι ουρανό, να μην παιδεύεται γιατί ο Μεγάλος Άλλος του κάνει κουράγιο. Τι λείπει πάντα; Πείνα και χόρτασμα το ίδιο. Η χαρά σε σταγόνες για τον άνθρωπο. Οι θλίψεις με το κουτάλι. Λίγο πριν τη μεγάλη βδομάδα στη φύση των Μετεώρων  το μωβ κατάπιε το κόκκινο. Έως την Ανάσταση, τότε που το κόκκινο θα καταπιεί το μωβ?

Το πιο σημαντικό επομένως από αυτή τη μαγευτική διδακτική μας επίσκεψη είναι τα πολλαπλά γνωστικά, πνευματικά και ψυχικά οφέλη για τους μαθητές μας, και αυτή είναι η μεγαλύτερη χαρά των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών: να τους βλέπουν  να εμπλέκονται ενεργά στη διαμόρφωση και εξέλιξη της προσωπικότητάς τους,  να ανοίγουν διάπλατα τους ορίζοντές τους και να αποδέχονται την πνευματικότητα που κρύβουν μέσα τους, να γίνεται κάθε συνάντηση εφαλτήριο για κάτι παραπάνω, για προσωπική βελτίωση και συγκρότηση και ανάγκη για επίτευξη υψηλότερων στόχων τόσο σε προσωπικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο.

Οι Διδάσκοντες συνοδοί καθηγητές κ.κ. Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογος-ιστορικός, Κοσβύρα Μαρία, μουσικός και Μιχαλακόπουλος Κωνσταντίνος, μουσικός καθώς και οι μαθητές και μαθήτριες της Β? Λυκείου του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων ευγνωμονούμε τους μοναχούς ξεναγούς μας,  που με ιδιαίτερη χαρά οργάνωσαν την φιλοξενία μας και την περιήγησή μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Τις όμορφες και ουσιαστικές στιγμές βαθιάς πνευματικής επικοινωνίας  που περάσαμε όλοι  μαζί, συνοδεύουν ακόμα οι απόηχοι της  ουράνιας ψαλμωδίας,  που οι μαθητές και μαθήτριες του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων στάθηκαν ικανοί να αποδώσουν αριστοτεχνικά, να εκπέμψουν  επαξίως του Θείου Αντιλήπτορα, στα  μετεωρίτικα μοναστικά ψαλτήρια αθωνικού τύπου.

Meteora