Το Σάββατο στις 19 Μαΐου 2018 και ώρα 8:30 το βράδυ στο υπαίθριο Θέατρο Καλαμπάκας δόθηκε η μουσικοθεατρική παράσταση από το Μουσικό Σχολείο Τρικάλων με τίτλο «Σμύρνη, μουσικές & μνήμες» . Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καλαμπάκας «Τα Μετέωρα» πήρε την πρωτοβουλία να καλέσει το Μουσικό σχολείο Τρικάλων σε μια εκδήλωση που αφιερώθηκε στη μνήμη του μακαριστού μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων Κυρού Σεραφείμ, μιας και ήταν στα σχέδιά του μια εκδήλωση – αφιέρωμα στη Σμύρνη.
Και η εκδήλωση συνέπεσε με την επέτειο της γενοκτονίας των Ποντίων. Γιατί το 1994 η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη γενοκτονία και ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο». Έτσι υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων και με συνδιοργανωτές τον Δήμο Καλαμπάκας, τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων, το Μουσικό σχολείο Τρικάλων παρουσίασε μια μουσικοθεατρική παράσταση – αφιέρωμα στη Σμύρνη.
Μουσική από την παραδοσιακή ορχήστρα του σχολείου, από το σύνολο Narda του Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου με υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Μάρκο Σκούλιο και από την παραδοσιακή χορωδία του σχολείου και θεατρικό δρώμενο από τη θεατρική ομάδα του σχολείου συνέθεσαν μια παράσταση που συνδύαζε ήχο, εικόνα και δράση επί σκηνής και αναπαράστησε με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη Σμύρνη στο απόγειό της και στην ακμή της: μια εύρωστη πολιτεία, με ανθηρή οικονομία, με πνευματική ανάπτυξη ζηλευτή, με τον κοσμοπολιτισμό της, την καλοπέρασή της, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της που πολλές μεγαλουπόλεις θα ζήλευαν ακόμη και σήμερα ∙ τη Σμύρνη στα χρόνια της ειρήνης, της ευζωίας, της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής άνθησης. Η χορωδία και η ορχήστρα του σχολείου και το μουσικό σύνολο Narda μέσα από ταξίμια, βαλς, παραδοσιακά τραγούδια στα ελληνικά και στα τουρκικά, της παράδοσής μας αλλά των Ρωμιών συνθετών της Κωνσταντινούπολης, όπως του Ρωμιού λυράρη Νικολάκη, του Ζαχαρία Χανεντέ, του Γιώργου Μπατζανού και άλλων αγνώστων στους πολλούς για την προσφορά τους στην παραδοσιακή μουσική, μας μετέφεραν νοερά στη Σμύρνη, στα καφέ της, στις χοροεσπερίδες της, στον πλούτο, στην ευμάρεια, στην πολυπολιτισμικότητά της. Τα ξεχωριστά τραγούδια καθήλωσαν τους θεατές τόσο με το πολιτισμικό τους χρώμα όσο και με την ποικιλία των ήχων και των παραδοσιακών μουσικών οργάνων: ακούστηκαν νέι, ούτι, βιολί, πολίτικο λαούτο, κλαρίνο, ταμπουράς, κανονάκι, λύρα και κρουστά. Οι νεανικές φωνές της χορωδίας σε συνδυασμό με τη δεξιοτεχνία της ορχήστρας μας ταξίδεψαν στη Σμύρνη μέσα από ένα άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα το οποίο ολοκληρώθηκε με το θεατρικό δρώμενο. Οι μαθητές της θεατρικής ομάδας με κοστούμια εποχής και με βάση αποσπάσματα από το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου ¨Και οι νεκροί περιμένουν¨ και από το θεατρικό έργο της Μιμής Ντενίση ¨Σμύρνη μου αγαπημένη¨ περιέγραψαν και αναπαράστησαν την καθημερινότητα, την κοινωνική και θρησκευτική ζωή, την αρμονική συνύπαρξη Ελλήνων και Τούρκων, τα οικογενειακά τραπέζια, τις βραδινές εξόδους, τις συνήθειες της χιλιοτραγουδισμένης πόλης στην εποχή της ακμής της αλλά και τα γεγονότα που ακολούθησαν τον ερχομό του ελληνικού στρατού τον Μάιο του 1919, τις πρώτες αψιμαχίες Ελλήνων και Τούρκων μέχρι την ολοσχερή καταστροφή του ελληνικού μαχαλά το 1922 από εμπρηστική φωτιά, τη Μικρασιατική καταστροφή, τον οριστικό ξεριζωμό, την αναγκαστική εγκατάλειψη της προγονικής εστίας και την προσφυγιά των κατοίκων της. Παράλληλα με τη μουσική, τα τραγούδια και το θεατρικό δρώμενο φωτογραφίες της εποχής και βίντεο προβάλλονταν εναλλασσόμενες στο βάθος της σκηνής, ντύνοντας οπτικά τον λόγο και τον ήχο και πολλές φορές έσπειραν ρίγος στους θεατές με τον ρεαλισμό από τη μια και με τον υπαινικτικό τους χαρακτήρα από την άλλη, σε μια απόπειρα συνομιλίας του παρελθόντος με το παρόν.
Μια σύνθετη προσπάθεια που απαιτούσε συνεργασία, σοβαρότητα, συντονισμό, υπευθυνότητα, μουσική, θεατρική, σκηνοθετική και σκηνογραφική ποιότητα δημιούργησε, κατά γενική ομολογία των παρισταμένων, ένα άριστο και ολοκληρωμένο αισθητικό αποτέλεσμα ακουστικό και οπτικό, χάρη στη μουσική, τη θεατρική δράση, τη σκηνοθεσία και τη σκηνογραφία. Οι μαθητές μας μύησαν στις ομορφιές της Σμύρνης με τα τραγούδια, με τη μουσική και με το φρέσκο και σχεδόν επαγγελματικό παίξιμό τους. Κορυφαίες στιγμές το ξεκίνημα της μουσικοθεατρικής παράστασης «Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι στον ντουνιά δεν έχει γίνει, κάηκε κι έγινε στάχτη κι έβγαλε ο Κεμάλ το άχτι..» , η συνέχεια με τις νεανικές συντροφιές των νεαρών κοριτσιών και αγοριών που απολάμβαναν ανέμελα και ανέφελα τη ζωή τους στην εύπορη Σμύρνη αλλά και το τέλος, όταν πρόσφυγες πια οι Έλληνες της Σμύρνης περίμεναν στην προκυμαία, το περίφημο Quai, με τα λιγοστά τους υπάρχοντα έναν τρόπο διαφυγής και σωτηρίας από τις σφαγές και τον θάνατο προς μια άγνωστη και καινούρια πατρίδα, την Ελλάδα. Στιγμές κατά τις οποίες ο θεατρικός λόγος και η μουσική γεφύρωσε την απόσταση της σκηνής με τους θεατές, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν εκφράζοντας τα συναισθήματά τους ανάλογα: συγκρατημένη συγκίνηση, γέλιο και χαλαρή διάθεση, αναπόληση και θαυμασμό, θλίψη και απόγνωση, θυμό και απορία. Το θερμό και ζωηρό χειροκρότημα στο τέλος ήταν η επιβράβευση τόσο της προσπάθειας όσο και του αποτελέσματος.
Πολλά τα εκπαιδευτικά οφέλη για τους μαθητές. Μέσα από τη συνεργασία με το μουσικό σύνολο Narda, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Βαλκανικής και Οθωμανικής Μουσικής Ιστορίας και Πολιτισμών, ένα μουσικό σχήμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με εμπειρία και διαφορετικούς γνωστικούς και καλλιτεχνικούς στόχους από τα μουσικά σύνολα του σχολείου μας, μέσα από την εξάσκηση, την προετοιμασία, την επαφή με τον πολιτισμό της Σμύρνης, άλλου τόπου, ύφους και άλλης εποχής, με τον κατάλληλο συντονισμό και την πρέπουσα καθοδήγηση οι μαθητές μας ήρθαν σε επαφή με ερευνητές της μουσικής (Narda), με πολιτισμικά αγαθά και ανέπτυξαν αρετές όπως πειθαρχία, συνεργασία, υπευθυνότητα και όλα αυτά εκτός σχολικής αίθουσας με αγωγό τη μουσική, τον θεατρικό λόγο, τη θεατρική δράση και κίνηση.
Οφείλουμε θερμά συγχαρητήρια και πολλές ευχαριστίες σε όσους εργάστηκαν για το άρτιο αποτέλεσμα: στον κ. Μάρκο Σκούλιο και το σύνολο Narda για τη συμμετοχή, την άψογη συνεργασία, τον συντονισμό και την υψηλής ποιότητας μουσική που μας προσέφεραν ∙ στις καθηγήτριες του σχολείου μας Μαρία Κοσβύρα και Δήμητρα Κοσβύρα που δίδαξαν τη χορωδία, στη Σοφία Χαλιάσα που προετοίμασε την ορχήστρα, στη Μαρία Μανθέλα για την επιλογή των κειμένων και τη στιβαρή σκηνοθεσία της, στις σχεδιάστριες διακοσμήτριες Γιάννα και Λίλια Πασσιά για τη σκηνογραφική επιμέλεια και την ουσιαστική βοήθειά τους, στο κατάστημα ¨ Μαργκώ¨ για την ευγενική παραχώρηση των κοστουμιών της παράστασης, στη Σία Φαράκη, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Μουσικού Σχολείου Τρικάλων για την αποφασιστική συμβολή της και βέβαια στους πρωταγωνιστές της παράστασης, στους αξιαγάπητους μαθητές μας, οι οποίοι εργάστηκαν με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και μας έδωσαν ένα αξιόλογο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.
Οφείλουμε ακόμη θερμές ευχαριστίες σε όσους συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση της παράστασης, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων, στον Δήμο Καλαμπάκας, στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Μουσικού σχολείου Τρικάλων, στον Πολιτιστικό Σύλλογο Καλαμπάκας ¨Τα Μετέωρα¨, σε όσους επιμελήθηκαν τεχνικά την παράσταση και σε όσους ανώνυμα μας εμπιστεύτηκαν και μας προσέφεραν την αμέριστη και γενναιόδωρη υποστήριξή τους.
Τέλος από καρδιάς ευχαριστώ τις συναδέλφους καθηγήτριες, τις κ. Μαρία και Δήμητρα Κοσβύρα και την κ. Μαρία Μανθέλα για την ευκαιρία που μου έδωσαν να συμμετάσχω με την επιλογή του οπτικού υλικού, φωτογραφιών και βίντεο, που προβάλλονταν κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Η Διευθύντρια του Σχολείου
Βασιλική Λύτρα
